δημητριακά ή σιτηρά

Σύνολο ποωδών φυτών διαφορετικού μεγέθους της οικογένειας των αγρωστωδών (μονοκοτυλήδονα). Καλλιεργούνται από την αρχαιότητα σε μεγάλη κλίμακα, για την παραγωγή των εδώδιμων σπόρων τους, οι οποίοι, όταν αλέθονται, γίνονται αλεύρι που χρησιμοποιείται για την παρασκευή ζυμαρικών και ψωμιού. Η ονομασία δ. προέρχεται από τη Δήμητρα, αρχαία θεά της γεωργίας. Μεγάλες εκτάσεις της Γης καλλιεργούνται με δ. (ζώνες φυτών μεγάλης καλλιέργειας), όπως οι πεδιάδες της Ουκρανίας, των ΗΠΑ, της Κίνας, της Ελλάδας, της Ρουμανίας, της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Αφρικής κλπ. Τα δ. διαιρούνται σε φθινοπωρινά και ανοιξιάτικα. Στα πρώτα ανήκει το σιτάρι (όλα τα είδη και οι ποικιλίες του γένους τρίτικο), η βρίζα ή σίκαλη (σίκαλις η σιτηρά), το κριθάρι (όλα τα είδη και οι ποικιλίες του γένους όρδεο) και η βρόμη (αβένα ηήμερος). Στα ανοιξιάτικα συγκαταλέγονται ο αραβόσιτος (ζέα η μαΐς), το κεχρί (πανικό το μιλιόμορφο), το σόργο (όλα τα είδη και ποικιλίες του γένους σόργο) και το ρύζι (όρυζα η εδώδιμος). Τα δ. αποτελούν μία από τις πιο σημαντικές καλλιέργειες από διατροφική και οικονομική άποψη. Τα δ. που δίνουν σπόρους ακατάλληλους για αλευροποίηση, εκτός από ειδικές περιπτώσεις διαιτητικής, είναι η όρυζα (διατροφή των ανθρώπων), η βρόμη, το κεχρί και το σόργο (διατροφή των ζώων), ενώ τα δ. που δίνουν σπόρους κατάλληλους για την παραγωγή αλευριού είναι το σιτάρι, ο αραβόσιτος και η σίκαλη. Το κριθάρι χρησιμοποιείται σε διάφορες βιομηχανίες τροφίμων και κυρίως στην παρασκευή μπίρας. Γενικά τα δ. χρησιμεύουν επίσης για την παρασκευή ζωοτροφών, οινοπνεύματος, αμύλου, οινοπνευματωδών ποτών (βότκα κλπ.), καθώς και για παραγωγή άχυρου. Σύμφωνα με την άποψη πολλών μελετητών, στα δ. θα πρέπει να υπολογίζονται και άλλα φυτά που τα προϊόντα τους μοιάζουν με τα δ., αλλά δεν ανήκουν στην οικογένεια των αγρωστωδών, όπως το πολύγονο (πολύγονον το φαγόπυρον ή φαγόπυρο το εδώδιμο, της οικογένειας των πολυγονιδών). Οι σπόροι των φυτών αυτών χρησιμοποιούνται ως τροφή πουλιών ή για την παραγωγή αλευριού. Ορισμένα δημητριακά, όπως ο αραβόσιτος, έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη διατροφή του ανθρώπου. Το σιτάρι αποτελεί το κατεξοχήν δημητριακό για την παρασκευή ψωμιού. Η βρόμη είναι κτηνοτροφικό φυτό, καθώς ανήκει στα δημητριακά που δίνουν σπόρους ακατάλληλους για αλευροποίηση. Τα δημητριακά διαιρούνται σε φθινοπωρινά και ανοιξιάτικα. Στην δεύτερη κατηγορία ανήκει μεταξύ άλλων και το ρύζι.